De naam verklapt het al: een zelftest is een test die je zelf kan uitvoeren.
Zelftests zijn eenvoudig om te gebruiken en kunnen je in weinig tijd een betrouwbaar resultaat bezorgen. Vandaag is de meest bekende wellicht de COVID-19-zelftest, maar er bestaan er veel meer dan dat. Zo heb je er die je toelaten om te testen op een zwangerschap, blaasontsteking, HIV-infectie, voorlopers van darmkanker, sporen van bepaalde drugs …
Bij goed gebruik kan een zelftest je een nauwkeurige indicatie geven van je gezondheidstoestand en je aangeven of een consultatie bij je arts voor een diagnose, nodig is.
Hoe functioneert zo'n zelftest?
De meeste zelftesten zijn vandaag gebaseerd op vooruitgang in immunochromatografie. Het plastic doosje, de “testcassette”, bevat een membraan dat dient als teststrookje. Wanneer je in de daartoe voorziene zone je afgenomen staal aanbrengt (bv. bij covidtesten enkele druppels vloeistof waarin je het uiteinde van het wattenstaafje met een staal vanuit je neus, hebt gedoopt), verspreidt zich dat over het membraan. Op die manier bereikt het staal opeenvolgend verschillende zones die specifieke antilichamen ter opsporing, bevatten. Afhankelijk van de zones die verkleuren wanneer een specifieke tijd verstreken is, zal het resultaat positief, negatief of ongeldig zijn.
Een voorbeeld: je bent besmet met COVID-19 en je doet een zelftest. Hoe ontwikkelt die test zich binnenin de testcassette?
- Antilichamen tegen SARS-CoV-2 zijn aanwezig in de 1ste zone van het membraan en binden zich aan de eiwitten van het virus (=antigenen) dat in jouw afgenomen staal zit. Die eerste antilichamen bevatten een marker die verkleurt.
- In de testzone (T) worden de verbindingen die in de 1ste zone gemaakt zijn (antilichamen + viruseiwitten) gevangen door andere specifieke antilichamen tegen SARS-CoV-2, die de testzone doen verkleuren.
- In de controlezone (C) worden de antilichamen van de 1ste zone die ongebonden zijn gebleven, ook “gevangen” door een 3de type specifieke antilichamen, die de controlezone doen verkleuren en de geldigheid van de test bevestigen.
In de apotheek
Bij zelftesten, of het gaat om een covidtest of een andere zelftest, kan je apotheker je advies op maat bieden met betrekking tot het gebruik en de interpretatie van het resultaat van de zelftest. Hij/zij kan ook evalueren of een zelftest effectief nuttig is in jouw situatie. Bovendien ben je zeker van een betrouwbaar product, waarvan de kwaliteit is gevalideerd.
(bron: ‘Welkom bij je Huisapotheker, winter 2021-2022’)