Wat is het?
Sommige mensen hebben drie keer per dag ontlasting, anderen drie keer per week. Als je regelmatig meer dan drie dagen geen ontlasting hebt, of minder vaak en met meer moeite, dan spreken we van verstopping of obstipatie. Omdat de stoelgang dan te lang in de dikke darm blijft zitten, wordt meer water onttrokken waardoor deze harder en droger wordt. Deze ingedikte ontlasting kan zich vervolgens opstapelen in de endeldarm waardoor een stoelgangprop ontstaat met alle gevolgen en klachten van dien. Wanneer obstipatie niet goed behandeld wordt, kan dit leiden tot hemorroïden, anale kloven en stoelgang-incontinentie.
Obstipatie kent vele oorzaken:
- Levensstijl
- gebrek aan beweging
- dieet met weinig vezels
- onvoldoende vochtinname
- niet naar toilet gaan als je aandrang voelt (door stress, pijnlijke ontlasting door fissuur)
- Geneesmiddelen
- ijzerpreparaten
- verdovende pijnstillers (zoals opioïden)
- bepaalde antidepressiva
- middelen tegen allergie
- …
- Psychische oorzaak (vb. door angst, depressie, anorexia nervosa, fysiek geweld…)
- Metabole aandoeningen (trage werking van de schildklier, diabetes, …)
- Gestoorde beweeglijkheid van de darmen (vb. prikkelbaredarmsyndroom)
- Zwangerschap (door de hormonen vertraagt de darmperistaltiek en de steeds groter wordende baarmoeder zal een steeds groter wordende druk uitoefenen op de darmen)
Het is belangrijk om duidelijk onderscheid te maken tussen werkelijke en vermeende obstipatie. Veel mensen denken dat een dagelijkse ontlasting nodig is en zullen hierdoor, vaak ten onrechte, denken dat ze geobstipeerd zijn. Bij een weinig frequent, maar toch normaal, stoelgangpatroon is het gebruik van laxantia absoluut niet nodig. Heb je er geen fysieke last van, laat het dan beter zo.
Obstipatie is een veelvoorkomende klacht in onze westerse wereld. Ongeveer 10% tot 30% van de bevolking wordt er wel eens mee geconfronteerd. Vrouwen zijn dubbel zo gevoelig aan het ontwikkelen van obstipatieklachten dan mannen. Jonge kinderen en (minder mobiele) ouderen hebben vaker last van obstipatie.
Obstipatie is een probleem waarvan je meestal al een lange tijd last hebt. Indien er geen andere klachten aanwezig zijn, mag je vrij gerust zijn dat er geen andere ziekte aan de basis ligt. Als er daarentegen op korte tijd een verandering optreedt van het stoelgangpatroon en als de stoelgang abnormaal wordt (bv. regelmatig diarree, bloed in de stoelgang, pijn bij ontlasting…) ga je best naar de arts om te laten checken of er geen andere onderliggende aandoeningen zijn.
Wat zijn de mogelijke klachten?
- Een opgeblazen gevoel
- Buikpijn of krampen
- De ontlasting is droog, hard of keutelvormig
- Persen
- Valse aandrang tot ontlasting
- Verlies van ontlasting
- Het gevoel nog niet ‘leeg’ te zijn
- Aambeien
- Verminderde eetlust
- Vaak worden laxeermiddelen gebruikt, maar dat werkt lang niet altijd
- Trage passage
Wat kan je zelf doen? (niet-medicamenteuze behandeling)
- Drink voldoende water (minstens 1,5 tot 2 liter per dag)
- Eet voldoende vezels. Vezels houden vocht vast in de darm en stimuleren de darmwerking. Je krijgt hierdoor meer en zachtere ontlasting. Vezels zitten voornamelijk in bruin brood, aardappelen, volkoren pasta, peulvruchten, (rauwe) groenten, fruit, muesli,… .
OPGELET: de hoeveelheid vezels moet langzaam opgevoerd worden in jouw dieet. Indien je jouw dieet plots drastisch verandert, kan je last krijgen van gasvorming en een opgeblazen gevoel door de grote hoeveelheid vezels. - Door minstens een half uur per dag matig tot intensief te bewegen (wandelen, lopen, fietsen of zwemmen), zet je de darmen in beweging en komt de stoelgang beter op gang.
- Ga naar het toilet van zodra je de aandrang voelt. Stel dit niet uit.
- Eet op regelmatige tijdstippen en sla geen maaltijd over.
Wat kan jouw arts of apotheker doen? (medicamenteuze behandeling)
Vaak zijn deze maatregelen reeds voldoende. Een aanhoudende (chronische) obstipatie wordt het best behandeld met een zwelmiddel of een osmotisch laxeermiddel (preparaten op basis van lactulose en macrogol). Dit zijn volumevergrotende preparaten en verbeteren de consistentie van de stoelgang door vocht aan te trekken. Deze middelen mogen voor een langere tijd gebruikt worden. Preparaten op basis van macrogol verdienen de voorkeur boven lactulose omdat deze betere resultaten geven op vlak van wekelijkse stoelgangfrequentie, het verlichten van abdominale pijn en de consistentie. Om een goede werking van deze preparaten te verzekeren, is het van groot belang dat ze ingenomen worden met een grote hoeveelheid water en dat de patiënt ook gedurende de dag voldoende drinkt. Het laxerende effect treedt meestal binnen 1 dag op, soms na enkele dagen.
Bij de preparaten op basis van macrogol wordt onderscheid gemaakt tussen de preparaten waar elektrolyten zijn aan toegevoegd en deze waaraan ze niet werden toegevoegd. Er is geen noemenswaardig verschil in werking maar afhankelijk van de ziektebeelden kan geopteerd worden voor de ene of de andere soort (bv. bij hoge bloeddruk krijgt een preparaat zonder elektrolyten de voorkeur).
Wanneer de obstipatie acuut (plots) is en gepaard gaat met een pijnlijke ontlasting of wanneer het osmotisch laxativum onvoldoende werkzaam is, kan je kortdurend gebruik maken van een snelwerkend contactlaxeermiddel (bv. een preparaat op basis van senna, bisacodyl of picosulfaat) dat de peristaltiek bevordert en het watergehalte in de stoelgang verhoogt, wat leidt tot een snelle ontlasting. De dagelijkse dosis wordt best in één gift ingenomen, indien mogelijk voor het slapengaan. Bij inname ’s avonds zal je minder last hebben van buikkrampen en begint het product 10 à 12 uur na inname te werken. Ook hierbij is het belangrijk om voldoende te drinken zodat het risico op uitdroging beperkt wordt. Een gebruik langer dan 3 dagen wordt afgeraden.
Wanneer je last hebt van een stoelgangprop kies je best voor een rectaal preparaat op basis van bisacodyl (suppo), glycerine (suppo) of natriumlaurylsulfoacetaat (lavement) die de blokkade kan verhelpen. Indien je hier geen voorstander van bent, kan je hoge doseringen macrogol innemen om van je probleem verlost te zijn.
Wanneer je dus eens zou last hebben van obstipatie, weet dan dat dit een vaak voorkomend probleem is en dat er mogelijkheden zijn om je van dit ongemak te verlossen. Kom gerust even langs, we kijken dan samen met jou naar de gepaste behandeling.