Wat is het?
Maagzuur is een lichaamssap met een zeer hoge zuurtegraad dat wordt aangemaakt door talrijke ‘pompjes’ aanwezig in de maagwand. Dit zuur is noodzakelijk voor de vertering van ons eten en om bacteriën in dat eten te doden. Het dikke maagslijmvlies aan de binnenkant van de maag moet voorkomen dat het maagzuur de maagwand zou irriteren. Een sluitspier (= sfincter) onderaan de slokdarm laat ons eten passeren naar de maag en zorgt ervoor dat de zure maaginhoud nadien zijn weg niet terugvindt naar de slokdarm, die niet over zo’n beschermend slijmvlies beschikt.
Wanneer er teveel maagzuur aanwezig is, kan dit de maagwand irriteren met een brandend gevoel rond de borststreek tot gevolg. Bijna iedereen heeft wel eens last van brandend maagzuur (bijvoorbeeld na een zware maaltijd). Indien je echter regelmatig last hebt, is het verstandig om naar de huisarts te gaan. De zure maaginhoud kan bij oprispingen (of door andere oorzaken) terugstromen naar de slokdarm (=reflux) en daar irritatie veroorzaken. Als er te vaak zure maaginhoud terugstroomt in de slokdarm en dit niet wordt behandeld, kan je slokdarm beschadigd en ontstoken raken (= Barrett slokdarm*). Soms kan de maaginhoud zelfs terugstromen tot in de keelholte of mond en daar een zure smaak of pijnlijk gevoel achterlaten. De huisarts kan op basis van een bevraging van de klachten een behandeling instellen.
Oorzaken van brandend maagzuur (reflux)
De meest voorkomende oorzaken zijn:
- Een ‘breuk’ in het middenrif:
Het middenrif is een platte spier die de borstholte en buikholte van elkaar scheidt. In het middenrif zit een kleine opening, waardoor de slokdarm naar de maag loopt. Als deze opening in het middenrif te wijd is, kan de bovenkant van de maag een beetje boven het middenrif gaan uitsteken. We noemen dit een ‘breuk in het middenrif’ of in de volksmond ‘maagbreuk’. Er stroomt dan makkelijker zure maaginhoud terug in de slokdarm. - Te veel druk op de buik
Door voorover bukken, overgewicht, te strakke kleding of door zwangerschap is er minder ruimte in de buikholte waardoor de druk in de buik groter wordt dan normaal. Door de verhoogde druk kan de zure maaginhoud makkelijker terugstromen in de slokdarm. Ook door te grote maaltijden te nuttigen, kan de maag te vol worden en stroomt er makkelijker zure maaginhoud terug in de slokdarm. - Een “luie maag” (= vertraagde maaglediging)
Bij een luie maag blijft het voedsel langer dan normaal in de maag. Hierdoor is de kans groter dat de zure maaginhoud terug de slokdarm instroomt.
- Ouderdom, roken en alcohol
Door ouderdom kan de sfincter (sluitspier) tussen de slokdarm en de maag verslappen en minder goed sluiten. Zure maaginhoud stroomt dan sneller terug in de slokdarm.
- Voeding
Het gebruik van bepaalde voedingsmiddelen, zoals pepermunt, koffie, sterke thee, chocola, scherpe kruiden, koolzuurhoudende dranken en zuur vruchtensap, kan de sfincter doen verslappen. Het sluit de maag dan minder goed af en de zure maaginhoud stroomt sneller terug in de slokdarm.
Bepaalde etenswaren en dranken verhogen de kans op brandend maagzuur: Gefrituurd voedsel, vet voedsel, citrusvruchten, koffie, alcohol, sterk gekruid eten, volle zuivelproducten, koolzuurhoudende drank, zoals Cola of Fanta…
Ook stress kan een rol spelen.
Hoe herken ik het?
- pijnlijk, branderig gevoel achter het borstbeen, vlak boven de maag: Sommige mensen voelen dit als een drukkende, nijpende pijn die nogal eens verward kan worden met hartklachten. De pijn kan uitstralen naar de hals, de rug en tussen de schouderbladen
- geïrriteerde keel, heesheid en hoesten: dit komt voor als de zure maaginhoud regelmatig tot in de keelholte omhoog stroomt. Dat kan ‘s nachts onbewust gebeuren.
- boeren en oprispingen
- slikklachten en het gevoel alsof er een brok in de keel zit (globusgevoel)
- slecht gebit: als het maagzuur tot in de mondholte terugstroomt, kan het daar de tanden en kiezen aantasten
Vaak hebben mensen ’s nachts als ze in bed liggen of bij het voorover buigen klachten. Dit heeft te maken met de positie van de maag en slokdarm. Daarnaast treden klachten vaak op na de maaltijd of als er extra druk op de buik komt, bijvoorbeeld bij overgewicht, zwangerschap, hard persen of hoesten.
Wanneer naar de huisarts?
- Als je reeds lange tijd regelmatig last hebt van brandend maagzuur
- Als je voelt dat het voedsel niet wil zakken in de slokdarm
- Als je regelmatig moet overgeven
- Als je in korte tijd meer dan vijf kilo afvalt, zonder aanwijsbare oorzaak
- Als je zwarte, dunne ontlasting hebt
Vaak kan de huisarts de diagnose ‘brandend maagzuur’ stellen door bevraging van je klachten en een lichamelijk onderzoek. Wanneer de arts oordeelt dat je hier last van hebt, worden een aantal voedingsadviezen gegeven, wat vaak al voldoende is om de klachten te laten verdwijnen.
- Neem kleinere porties, neem je tijd en kauw goed
- Eet niet te vet, zeker als je dit niet jouw gewoonte is
- Ga niet direct liggen na het eten, maar maak een kleine wandeling in de frisse buitenlucht
- Eet gezond en drink genoeg water
- Beweeg voldoende (minimaal een half uur per dag)
- Neem voldoende ontspanning
- Draag niet te strakke kledij
- Stop met roken en matig alcoholhoudende dranken
Wanneer de klachten niet verbeteren bij het opvolgen van deze adviezen, is aanvullend onderzoek nodig:
Kijkonderzoek
Een kijkonderzoek van de binnenkant van de slokdarm en de maag heet een gastroscopie en gebeurt met een speciaal kijkinstrument, de gastroscoop. Dit is een flexibele slang met daarop een kleine camera en een lampje. De arts brengt de slang via je mond in je slokdarm en bekijkt of de slokdarm beschadigd of ontstoken is. Ook kan een ‘breuk’ in het middenrif zo opgespoord worden. Het onderzoek valt best mee, want meestal word je in een roes gebracht.
24-uurs zuurgraadmeting
Een 24-uurs zuurgraadmeting is een onderzoek waarbij 24 uur lang de zuurgraad in de slokdarm wordt gemeten. De zuurgraad wordt ook wel de pH-waarde genoemd. Via de neus brengt de arts een dun slangetje in de slokdarm. Aan het uiteinde van dit slangetje zit een meetinstrumentje. Dit onderzoek wordt vooral gedaan als er aan de binnenkant van de slokdarm geen afwijkingen worden gezien en er twijfel blijft bestaan over de oorzaak van de klachten.
Medicijnen:
Wanneer je met bovenstaande maatregelen alleen niet geholpen bent, kan de huisarts medicatie voorschrijven. Er bestaan verschillende soorten medicatie waarmee je de klachten kan verhelpen.
- Maagzuurbinders: Deze maken het maagzuur minder zuur door het maagzuur te binden. Hierdoor bieden ze snel verlichting maar ze werken helaas slechts voor een paar uur. Medicijnen met de werkzame stof algeldraat (met een magnesiumzout), aluminiumhydroxide, magnesiumcarbonaat, calciumcarbonaat, magnesiumoxide… behoren tot deze groep. Vooral wanneer je slechts af en toe last hebt van brandend maagzuur is dit een goede oplossing.
- Maagzuurremmers: Geneesmiddelen op basis van omeprazole, esomeprazole, pantoprazole… werken langer doordat ze de productie van het maagzuur verhinderen. Deze medicatie wordt vooral voorgesteld door de huisarts wanneer je langdurig last hebt van zuurbranden.
Langdurig gebruik kan echter leiden tot darminfecties, verhoogd risico op botbreuken, chronische nierschade of tot vitaminen- en/of mineralen tekorten, zoals vitamine B12 en magnesium. Het is daarom belangrijk om deze middelen niet te lang te gebruiken, tenzij uw arts dit nodig acht. Dan is regelmatige opvolging uiteraard wel nodig.
Je gebruikt de maagzuurremmers het best voor een periode van vier tot zes weken. In die tijd zullen jouw klachten normaal gezien verminderen of verdwijnen. Wanneer dit niet het geval is, dien je dit te bespreken met jouw huisarts. Eventuele verhoging van de dosering of een langer gebruik van de medicatie is dan aangewezen.
(afbeelding: https://www.medicijndokter.com)